BÖBREK TAŞLARININ TANI VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Böbrek taşı nedir?
Yaşamsal işlevlerimizin devamı için gerekli olan biokimyasal işlemlerin sonunda oluşan atık maddelerin vücuttan atılma yerlerinden biri böbreklerdir. Ayrıca vücut için gerekli bazı maddelerin seviyesinin ayarlanması da böbrekler tarafından yürütülür. Böbrek taşları, idrarda çözülemeyen ve atılamayan kristallerin bir araya gelmesiyle oluşur. Normalde idrarda kristal ve taş oluşumunu engelleyecek bazı kimyasal maddeler vardır, ancak bazı insanlarda bu engelleyici mekanizma tam olarak çalışamayabilir.
Böbrek taşları hangi nedenlerle oluşur?
Böbrek taşları idrardaki kristallerin üst üste birikmesi nedeniyle oluşur. Ülkemizdeki en yaygın sağlık problemlerinin başında gelmektedir. Kesin olarak nedeni bilinmemekle beraber sıklıkla sebep beslenme alışkanlıkları, az sıvı alımı, coğrafi, genetik ve ailesel faktörler, bazı ilaçlar ve hastalıklar olarak sıralanabilir.
Böbrek taşları kimlerde oluşur?
Her insanda böbrek taşı oluşma riski vardır. Yaşam boyu böbrek taş hastalığına yakalanma olasılığı yaklaşık %10 dolayımdadır. Böbrek taşları sıklıkla 20–50 yaşlarında görülürken, 30’lu yaşlar hastalığın en sık görüldüğü yaş grubudur. Erkekler kadınlara göre 1-3 kat daha fazla risk altındadır. Özellikle bayanlarda, fazla kilo böbrek taşı oluşumu için bir risk faktörüdür.
Taşı oluşturan sebepler nelerdir?
Taşı oluşturan kesin neden bilinmemekle beraber, risk faktörleri şunlardır:
- Beslenme alışkanlıkları
- Yetersiz sıvı alımı
- Sıcak iklim kuşağında yaşamak
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Böbrekteki yapısal bozukluklar
- Böbrek hastalığı olanlar
- Bazı ilaçlar
- Bazı bağırsak hastalıkları
- Genetik faktörler
- Geçirilmiş bağırsak ameliyatları
- Metabolik hastalıklar
Böbrek taşı hastalığının bulguları nelerdir?
İdrar yolu taşları hiçbir bulgu vermeden gelişebileceği gibi bazen ciddi sorunlar yaratabilmektedir. En sık görülen yakınma ağrıdır. Ağrı, taşın yerleşimine göre değişiklik gösterebilir. Böbrek taşı hastalarında, hafiften şiddetli ağrıya kadar değişiklik gösteren belin yan tarafında ağrı ilk şikayet olabilir. Ağrı kasıklara ve cinsel organa doğru yayılım gösterebilir. Şiddetli ağrılara bulantı ve kusma da eşlik edebilir. Bir diğer bulgu da idrarda kan görülmesidir. Kan bazen gözle görülebilecek kadar olurken bazen de sadece mikroskopik incelemede görülür. Özellikle taş mesaneye yaklaştığında, hastalarda idrar yapmada zorluk da görülebilmektedir. Daha da ciddi durumlarda, yüksel ateş ve idrar yapamama tabloları ortaya çıkabilir.
Böbrek taşlarında tanı nasıl konulur?
Hastanın hikayesi ve fizik muayene ile birlikte idrar tahlili ve basit radyolojik tetkikler tanı için genellikle yeterli olabilmektedir. Özel durumlarda daha ileri tetkikler gerekebilir.
Böbrek taşlarında tedavi yöntemleri nelerdir?
Böbrek taşlarının çoğu kendiliğinden düşme eğilimindedir. Tüm idrar yolu taşlarının yaklaşık 80’i ilaç tedavisi ile düşer. Taşın düşmesini etkileyen en önemli faktör taşın büyüklüğüdür. 4 mm’nin altındaki taşın düşmesi beklenirken, 6 mm’nin üzerindeki taşlar‘a müdahale gereklidir. Ayrıca, taşların şekli ve idrar yolundaki yerleşimi de düşmeyi etkileyen önemli faktörlerdir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
-Kendiliğinden ya da ilaç yardımıyla taşın düşürülmesi
-ESWL (beden dışından şok dalgaları ile taşları kırmak)
-Minimal invaziv girişimler
Kapalı böbrek taşı ameliyatı (perkütan böbrek cerrahisi, laparoskopik cerrahi)
Kapalı üreter taşı ameliyatı (Üreteroskopi ve lazerle beden içi taş kırma yöntemleri)
-Klasik açık ameliyat yöntemi
Bu yaklaşımlardan hangisinin uygulanılacağı; taşın yerine, büyüklüğüne, idrar yollarına verdiği veya verebileceği zararına ve taşın cinsine bağlıdır. Günümüzde minimal invaziv tekniklerin gelişmesi sonucu klasik açık cerrahi, en az başvurulan ve en az tercih edilen yöntem olarak kalmıştır. Günümüzde olguların en fazla %3-5’inde açık cerrahi gerekli olabilmekteyken, böbrek taşlarının büyük kısmı ESWL ile temizlenebilmektedir. Üreter içinde takılı kalmış olan taşlar içinde kapalı sistemle endoskopik olarak üreterorenoskopi cihazı sayesinde taşların lazer teknikleri ile içerde kırılması ve basket kateter yardımıyla dışarıya alınması kolaylıkla uygulanmaktadır.
ESWL, diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında yok denecek kadar az istenmeyen yan etkisi, anestezi gerektirmemesi, hastayı işinden alıkoymaması nedeniyle, özellikle 2 cm’den küçük taşlarda, Uluslar arası tedavi kılavuzlarının da önerisine uygun olarak, ilk tedavi seçeneği olarak göze çarpmaktadır.
Neden ARAS ÜROLOJİ Merkezi?
Böbrek taşlarının ESWL ile tedavisinde tüm dünyada yıllardır üstün başarı ile kullanılan SIEMENS LITHOSTAR cihazı, ARAS ÜROLOJİ MERKEZİNDE bulunmaktadır. Bu cihaz, piyasada çok sayıda bulunan basit cihazlardan çok daha etkin bir şekilde böbrek taşlarını temizleyebilmektedir. Ayrıca, bu üstün cihaz, yılların tecrübelisi üstün uzman kadro ile ARAS ÜROLOJİ MERKEZİNDE birleşmektedir.
Taşların oluşumu önlemek mümkün olabilir mi?
Tekrarlayıcı böbrek taşı olanlarda bazı tavsiyelere dikkat edilerek taşın yeniden oluşumu engellenebilir ya da yeniden oluşması geciktirilebilir. Bu nedenle 24 saatlik idrar analizi ve kan analizini içeren bir değerlendirme yapılır. Ayrıca daha önceki taşların kimyasal yapısı araştırılarak taşların kimyasal yapısı anlaşılır. Metabolik değerlendirme denilen bu işlemlerle idrarda taş oluşumuna yol açabilecek maddelerin düzeyleri ölçülüp sonuca göre diyet yada ilaç verilebilir.
Ayrıca; tüm hastalara günlük 2 litreden fazla sıvı alımı, hayvansal protein alımının azaltılması, tuz tüketiminin azaltılması, lifli diyeti tercih etmek, taşın kimyasal yapısına göre verilebilecek diyete uygun beslenme rejimi tavsiye edilir.
